संगमनेरच्या सामाजिक सेवेत अभंग सोशल फाऊंडेशनचे नवे पाऊल
“सेवा हीच खरी पूजा,
वंचितांची ठेवा आठवण रोजची।
जिथे अंत होत जीवनयात्रेचा,
तिथे उमटावी माणुसकीची ओळख तेजस्वी।”
संगमनेरच्या अभंग कुटुंबियांच्या हृदयातून जन्मलेली ही एक विलक्षण प्रेरणा — “वैकुंठरथ सेवा” — म्हणजे केवळ एक योजनेची सिद्धी नव्हे, तर ती समाजाच्या उत्कट सेवाभावाची जिवंत मूर्तरूप आहे. दोन वर्षांपूर्वी, मातोश्री लॉन्स येथे एकत्र आलेले १५०० हून अधिक अभंग परिवार, या स्नेहमेळाव्याच्या उत्साही वातावरणात विचारमंथन करत होते. त्यांच्याच विचारातून एक अंकुर फूटला — “समाजासाठी आपणही काही तरी करायला हवे.” आणि त्या एका निर्धारातून जन्म झाला या वैकुंठरथाच्या संकल्पनेचा.
विचार पुढे सरकले. कुठलाही आरंभ सोपा नसतो, पण अभंग कुटुंबियांची ही साथ म्हणजे जणू एका सुरेल गानाचे सुर होते — स्वर वेगळे, पण ध्येय एक. काही जणांनी पुढाकार घेतला, सभा पार पडल्या, खर्चाचा अंदाज घेतला गेला — जवळपास ४ ते ५ लाख रुपये! तेव्हा सर्वांनी ठरवले, “हे काम केवळ अभंग परिवारासाठी नव्हे, तर संपूर्ण समाजासाठी आहे.” आणि म्हणून निर्माण झाला “अभंग सोशल फाऊंडेशन” — समाजसेवेच्या एका दृढ आधारस्तंभाचे नाव.
रजिस्ट्रेशननंतर देणगी पुस्तकं छापली गेली, आणि समाजाकडून भरभरून प्रतिसाद मिळू लागला. लोकांच्या विश्वासाने बळ मिळत गेले आणि मग घेतली गेली एक ४०७ मॉडेलची सेकंड हँड गाडी — केवळ सुरक्षिततेसाठी, अधिक लोकांची वाहतूक व्यवस्थित व्हावी यासाठी. नाशिकमध्ये गाडीची बॉडी बनवण्याचे काम सुरू झाले आणि तब्बल २ महिने अथक मेहनतीनंतर तयार झाला अत्यंत सुंदर आणि श्रद्धेने सजवलेला वैकुंठरथ.
“कैलास गाठू वाटचाल केली,
शिवछायेत मरणही पावन झाली।
अंत्ययात्राही जेव्हा सन्मानाने होते,
तेव्हाच सामाजिक बांधिलकी फळते।”
गाडीवर भगवान शंकराचे प्रतिकात्मक चित्र, कैलास पर्वताची प्रतिमा आणि “वैकुंठगमन”चे सुंदर दृष्य — हे केवळ चित्र नाहेत, ती भावना आहे, श्रद्धा आहे आणि मृत्यूनंतरही सम्मानाने निरोप देण्याची एक पवित्र सोय आहे. ही सेवा ना नफा ना तोटा या तत्वावर आधारित आहे — कारण ही सेवा आहे, व्यवहार नव्हे.
आज १० जुलै २०२५, गुरुपौर्णिमेच्या शुभदिनी, विठ्ठल मंदिर, अकोले बायपास रोड येथे या वैकुंठरथाचे लोकार्पण झाले — जिथे सर्व समाज बांधव, नागरिक आणि अभंग परिवार मोठ्या उत्साहाने सहभागी झाले. त्या क्षणी केवळ एक सेवा सुरु झाली नव्हती, तर एक भावनिक बंध निर्माण झाला — समाज, श्रद्धा आणि सामाजिक बांधिलकी यांचा.
या सेवेसाठी पुढाकार घेणाऱ्या अभंग सोशल फाउंडेशनच्या ११ कार्यसमिती सदस्यांनी अतिशय प्रामाणिकपणे जबाबदाऱ्या पेलल्या:
• दत्तात्रय काशिनाथ अभंग – अध्यक्ष
• मिलींद बाबुराव अभंग – उपाध्यक्ष
• अतुल साहेबराव अभंग – सचिव
• राजेंद्र नामदेव अभंग – कोषाध्यक्ष
• प्रविण बाजीराव अभंग, नयन किसन अभंग, शांताराम किसन अभंग, बाळासाहेब रघुनाथ अभंग, प्रतिक शिवाजी अभंग, नवनाथ सुखदेव अभंग, किरण संजय अभंग — सदस्य व्यतिरिक्त सर्वच अभंग परिवारातील सदस्य सामाजिक कामामध्ये हिरीरीने सहभाग घेत आहेत.
“मरण नवे वाटे जेव्हा सन्मान लाभे,
समाज एकवटतो तेव्हा माणुसकी झळाळते।
अश्रूंच्या किनाऱ्यावर उमटते सेवा,
हीच खरी भक्ती, हीच अमोल थोरवी।”
आज जेव्हा या वैकुंठरथाची ओळख निर्माण झाली आहे, तेव्हा तो फक्त एका ट्रस्टची सेवा राहिलेली नाही, तर तो एक समाजचळवळीचा प्रवास बनला आहे. समाजाच्या प्रत्येक घटकाने याचा लाभ घ्यावा, आणि ही सेवा दीर्घकाळ चालावी, यासाठी सर्व अभंग परिवार, आणि सर्वच नागरिकांनी या कार्यात वेळोवेळी योगदान द्यावे, हीच अपेक्षा आहे.
या सामाजिक प्रकल्पाच्या निमित्ताने संगमनेरने समाजसेवेचा नवा आदर्श घालून दिला आहे. मृत्यूपश्चातही माणसाला दिला जाणारा सन्मान हा समाजाच्या संस्कृतीचा आरसा असतो, आणि अभंग सोशल फाउंडेशनने तो आरसा अधिकच पारदर्शक केला आहे.