सर्वप्रथम माझा तुम्हाला एक प्रश्न – तुम्ही “AI”, “मशीन लर्निंग”, “डीप लर्निंग”, “वेब 3.0”, “मेटा व्हर्स” ऐकले आहे का? जर होय, तर अभिनंदन, तुम्ही एक जागरूक व्यक्ती असून तुमच्या सभोवतालचे बदल पाहण्यास सक्षम आहात.
दर दहा वर्षांनी टोटल चेंज
ज्या आय.टी. आणि संगणक क्षेत्राला आपण 1990 च्या दशकात ओळखत होतो ते 2000 च्या दशकात तसेच राहिले नाही – सर्व काही बदलले आहे.
2010 च्या दशकात, 2000 च्या दशकातील सर्व नियम आणि तंत्रज्ञान बदलले आहे.
आणि आता 2020 च्या दशकात संपूर्ण नवीन जग तयार होत आहे!
आज आपण पाहणार आहोत, नवीन काय होत आहे आणि तुमच्यासाठी काय संधी आहेत.
प्रसिद्ध विचारवंत अल्बर्ट आइनस्टाईन काय म्हणाले होते- “संगणक खूप वेगवान, अचूक आणि मूर्ख आहे. मानव खूप संथ, असटीक आणि तल्लख आहे. एकत्रितपणे तो कल्पनेच्या पलीकडे शक्तिशाली आहे.” आज आईन्स्टाईन हयात असते तर हसत हसत म्हणाले असते, “बघा, आता दोघे एकत्र येत आहेत!”
- कृत्रिम बुद्धिमत्ता – आर्टिफिशियल इंटेलिजेंस अर्थात कृत्रिम बुद्धिमत्ता. प्रसिद्ध कॉम्प्युटर कोडिंग लँग्वेज अल्गोल डेव्हलप करणारे आणि 1966 च्या ट्युरिंग अवॉर्डचे विजेते अॅलन पर्लिस यांच्या मते, “कृत्रिम बुद्धिमत्तेमध्ये घालवलेले एक वर्ष देवावर विश्वास ठेवण्यासाठी पुरेसे आहे.” AI मशिन्स विशेषतः संगणक प्रणालीद्वारे मानवी कार्याचे अनुकरण करणारे असतात. AI च्या स्पेशल अॅप्लिकेशन्समध्ये नैसर्गिक भाषा प्रक्रिया आणि उच्चार ओळख आणि मशीन व्हिजन यांचा समावेश आहे. AI चे चॅटबॉट्स बनत आहेत, जे आज मोठ्या वित्त आणि बँकिंग कंपन्या त्यांच्या ग्राहकांच्या प्रश्नांचे निराकरण करण्यासाठी वापरतात.
ए.आय अभ्यासक्रमासाठी विद्यार्थ्यांनी दहावीनंतर सायन्सची निवड करावी. बारावीत गणित आणि भौतिकशास्त्रात किमान 50% गुणांसह उत्तीर्ण व्हावे. विद्यार्थी 12वी नंतर भारतात विविध अभ्यासक्रम शोधू शकतात जे संगणक विज्ञान अभ्यासक्रमांसोबत उपलब्ध आहेत – AI. BTech किंवा MTech, UG आणि PG मध्ये सर्वात प्रगत अभ्यासक्रम आहेत. यामध्ये प्रवेश घेण्यासाठी JEE Mains किंवा GATE परीक्षेत पुरेसे गुण आवश्यक आहेत.
- डेटा सायन्स – डेटा सायन्स हा आज अनेक उद्योगांचा एक आवश्यक भाग आहे, जिथे प्रचंड प्रमाणात डेटा तयार केला जातो. कंपन्यांनी त्यांचा व्यवसाय वाढवण्यासाठी आणि ग्राहकांचे समाधान वाढवण्यासाठी डेटा सायन्स तंत्र लागू करण्यास सुरुवात केली आहे. डेटा सायन्स भविष्यसूचक मॉडेल तयार करण्यासाठी जटिल मशीन लर्निंग अल्गोरिदम वापरते. डेटा सायंटिस्ट म्हणून काम करण्यासाठी, एखाद्या व्यक्तीकडे व्यवसाय माहिती प्रणाली, संगणक विज्ञान, अर्थशास्त्र, माहिती व्यवस्थापन, गणित आणि सांख्यिकी यापैकी एका विषयात पदवी किंवा पदव्युत्तर पदवी असणे आवश्यक आहे. भारतात डेटा सायन्सच्या अभ्यासासाठी अनेक मोठ्या संस्था आहेत.
- मशीन लर्निंग – हे फील्ड AI आणि संगणक विज्ञानाची एक शाखा जी डेटा आणि अल्गोरिदम वापरून आपल्या मानवांच्या शिकण्याच्या पद्धतींची कॉपी करण्यासाठी, हळूहळू त्याची अचूकता सुधारते. डेटा सायन्सच्या वाढत्या क्षेत्राचा मशीन लर्निंग हा महत्त्वाचा भाग आहे. डेटा मायनिंग प्रकल्पांमधील मुख्य अंतर्दृष्टी उघड करून वर्गीकरण किंवा अंदाज करण्यासाठी अल्गोरिदम प्रशिक्षित केले जाते. हे अंतर्दृष्टी नंतर अनुप्रयोग आणि व्यवसायांमध्ये निर्णय घेण्यास चालना देतात. Google ईमेल स्पॅम फिल्टर या तंत्रज्ञानाद्वारे कार्य करते.
मशीन लर्निंग इंजिनिअर्सकडून साधारणपणे किमान पदव्युत्तर पदवी आणि काहीवेळा संगणक विज्ञान किंवा संबंधित क्षेत्रात पीएचडी असणे अपेक्षित असते. मशिन लर्निंग इंजिनिअरसाठी गणिताचे प्रगत ज्ञान आणि डेटा विश्लेषण कौशल्ये आवश्यक आहेत.
- वेब डेव्हलपमेंट – वेब डेव्हलपमेंट म्हणजे वेबसाइट तयार करणे आणि त्यांना ऑनलाइन करणे. वेबसाइट्स साध्या मजकूराच्या एकल स्थिर पृष्ठांपासून जटिल परस्परसंवादी वेब अनुप्रयोगांपर्यंत असू शकतात. वेब डेव्हलपमेंटसाठी (i) HTML, (ii) CSS आणि (iii) JavaScript ची मूलभूत माहिती असणे आवश्यक आहे, जे वेबच्या केंद्रस्थानी असलेले तीन तंत्रज्ञान आहेत.
आता वेब 3.0 बद्दल चर्चा सुरु आहे, ज्यामध्ये वापरकर्ते विकेंद्रीकृत डेटाबेसवर संपूर्ण सिस्टम स्वतः नियंत्रित करू शकतील आणि स्वतःचे डेटा संरक्षण देखील करू शकतील.
- मेटा व्हर्स – हे एक विकसित होत जाणारे क्षेत्र आहे ज्यामध्ये जिवंत मानव (तुम्ही आणि मी) त्यांच्या अवतारांसह आभासी वातावरणात प्रवेश करतील आणि तेथे बरेच तास त्यांचे जीवन जगातील. त्याची यशाची क्षमता पाहून फेसबुकने त्याचे नाव बदलून मेटा केले!
- अमोल रहाणे सर
संचालक, टेक्नोऑर्बिट इन्फोसिस्टिम
